Participatie vormgeven

Gemeenten, organisaties en overheden beseffen steeds meer dat een sterke invulling van participatie om continue aandacht vraagt, om flexibiliteit en om échte co-creatie.

Met de huidige ontwikkelingen, zowel maatschappelijk als politiek, verandert er veel in het dagelijks leven van burgers. Denk hierbij aan onderwerpen zoals de Omgevingswet maar ook de energietransitie. Dit leidt tot een grote behoefte om invloed uit te kunnen oefenen op besluitvorming. En niet pas aan het eind van het proces, wanneer alle beslissingen al zijn genomen.

Het is daarbij van cruciaal belang dat ze burgers blijven betrekken bij de ontwikkelingen en daarbij ruimte bieden om actief deel te kunnen nemen. Uit de praktijk blijkt echter dat dit veel verder gaat dan inspraak bij de voorbereiding van beleid of bij het informeren van aanstaande projecten tijdens welbedoelde inloop avonden.

Organisaties moeten zich bezig houden met een stevige inrichting van participatie. Participatie is de afgelopen jaren dan ook steeds hoger op de gemeentelijke agenda komen te staan. Dat sentiment wordt tevens onderstreept door het derde Kabinet Rutte met o.a. het regeerakkoord 2017 en uit het ontwerpwetsvoorstel 2020 ‘Versterking participatie op decentraal niveau’

Participatie intensiteit

Participatie houdt in dat burgers, bewoners of medewerkers actief meedoen. Daarbij zijn er in de praktijk verschillende vormen van participatie, die inhoudelijk weer allerlei verschillende niveaus of beter gezegd; intensiteiten omvatten.

Door mensen uit de omgeving te betrekken heb je als gemeente, overheid of uitvoeringsinstantie de kans om beleid beter te laten aansluiten op de behoeften en ervaringen van deze (eind)gebruikers. Daarmee wordt het draagvlak voor besluiten en beleid vele malen groter.

Dat heeft een aantal voordelen. Want direct contact tussen overheid en burger kan het wederzijds vertrouwen vergroten, bewoners voelen zich eerder bereid om zelf iets aan hun uitdagingen, problemen of obstakels te doen en zij voelen zich door actieve participatie medeverantwoordelijk voor het uiteindelijke resultaat.

Bij participatie hebben we het dus over het betrekken van de samenleving bij wat – beleidsvoorbereiding, -uitvoering en/of -evaluatie – je als gemeente wilt bereiken. Dit houdt in dat de gemeente besluiten niet alleen neemt maar juist andere belanghebbenden uit de samenleving betrokken worden en een actieve rol spelen.

Maar hoe je deze participatie vormgeeft heeft een direct effect op het gewenste eindresultaat. Er zijn namelijk verschillende vormen van participatie:

Echter moeten we bekennen dat we in de praktijk vaak zien dat door verschillende oorzaken en omstandigheden de participatie intensiteit en daaruit voortvloeiende aanpak generiek ingevuld wordt. Een soort ‘one-size-fits all‘ aanpak. Echter, de rol die een stakeholder speelt, de invloed die deze heeft tijdens een project of programma en hoe zij daarbij ‘in de wedstrijd zitten’ kan significant verschillen. Met alle gevolgen van dien.

Dat moet en kan anders!