Het kan ook jou overkomen

In Nederland rukt online fraude en dan met name identiteitsfraude flink op. In 2020 hadden slachtoffers ruim 50 procent meer schade door fraude, dan het jaar eerder. Oplichters gaan dan ook steeds vernuftiger te werk, zegt de Fraudehelpdesk.

Instagram bevestigt dat het de laatste weken verschillende Nederlandse nepaccounts heeft moeten verwijderen. Diverse instanties spreken van een serieus probleem dat in omvang lijkt toe te nemen.

Het gaat hierbij vooral om fraude waarbij criminelen bijv. de Instagram of Facebook profielen van populaire gebruikers, ondernemers en influencers klonen. En hier vervolgens andere mensen mee duperen.

 Denk hierbij aan het verkopen van nep producten of diensten en het online bestellen van producten onder deze valse identiteit.

Jaarlijks worden ruim 50.000 mensen het slachtoffer van identiteitsfraude. In ruim 12.600 gevallen ging het bijvoorbeeld om geld vragen via WhatsApp. Oplichters doen zich dan voor als een bekende en geven aan snel geld nodig te hebben. Welwillende mensen maken zo argeloos geld over naar criminelen.

Corona als kolen op het vuur

Lukraak zo’n appje sturen komt overigens nog wel voor , maar oplichters gaan tegenwoordig vaak veel gerichter te werk. Wat hierbij overigens de problemen verergert: je hoeft je in steeds mindere mate in persoon aan de balie te identificeren, dat gebeurt namelijk steeds vaker op afstand.

Denk aan online een telefoonabonnement of bankrekening afsluiten met een kopie van je identiteitsbewijs. Daardoor neemt de kans op identiteitsfraude toe.

Deze oplichters maken tegenwoordig een hele studie van het slachtoffer en zijn/haar contacten, bijvoorbeeld door de verschillende sociale media af te struinen. De oplichter stuurt vervolgens (na het aanmaken van een nepaccount) alle volgers van het originele account een vriendschapsverzoek en blokkeert dan de eigenaar van het originele account, zodat die niet weet dat het bestaat.

Dat gaat dus om een zeer geraffineerde vorm van oplichting en iedereen zou zich ernstig zorgen moeten maken om deze oprukkende vorm van identiteitsfraude, genaamd catfishing: iemand die zich online als een ander voordoet.

Op Instagram focussen de oplichters zich namelijk allang niet meer uitsluitend op bekende artiesten of acteurs. Zo zijn er op het platform bijvoorbeeld ook verschillende nepaccounts van mijzelf rond gegaan. 

Daar kan je vaak zelf niks aan doen, want de oplichters hebben in veel gevallen het originele account geblokkeerd. Hierdoor kan je dus niet meer rapporteren en wordt je afhankelijk van andere partijen om deze personen aan te geven.

Lastig en tijdrovend. Maar daardoor niet zonder het gewenste resultaat.

Vindingrijker

Nu de meeste mensen thuiswerken als gevolg van het coronavirus, neemt de identiteitsfraude in omvang toe en worden oplichters vindingrijker. Je kan het zo gek niet bedenken of er kruipt weer een nieuwe vorm van fraude de online wereld binnen.

De sociale kanalen, zoals o.a. Instagram geven aan de veiligheid van de gebruikers ‘zeer serieus’ te nemen: “

Het is voor ons erg belangrijk dat mensen op Instagram weten dat ze contact hebben met de authentieke versie van iemand die ze volgen of bewonderen, inclusief publieke figuren, merken en entiteiten. We hebben verschillende maatregelen getroffen om de authenticiteit van accounts te waarborgen, inclusief verificatie en het vinden en verwijderen van accounts die zich voordoen als anderen.”

Binnen Instagram is namelijk een team aan experts dagelijks bezig om frauduleuze accounts op te sporen en uit te schakelen. “Wanneer iemand een account vindt waarvan hij denkt dat het de identiteit van hemzelf of iemand anders nabootst, kan hij dit aan ons melden in de app of via ons Helpcentrum. Iedere melding is daarbij anoniem. Het account dat je rapporteert, krijgt dus niet te zien wie het heeft gerapporteerd.”

Bij het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude en -fouten (CMI) kwamen vorig jaar 110 serieuze meldingen van identiteitsfraude binnen waarbij Instagram een rol speelde. Dat zijn dan onder andere meldingen over het hacken van accounts of dat er valse social media-accounts zijn aangemaakt met foto’s en andere persoonsgegevens van melders.

Het komt vaker voor dan je denkt

Identiteitsfraude online komt inmiddels gemiddeld 150 keer per dag voor. Het kan vrij onschuldig lijken, maar het kan ook verstrekkende gevolgen hebben. De Consumentenbond geeft bijv. aan “Als ze iemands gegevens hebben, kunnen oplichters een rekening openen, betalingen doen, of zelfs een huis huren en een wietplantage beginnen.”

Kom je dus een account van jezelf tegen, of van iemand uit je kennissenkring waarvan je twijfelt aan de authenticiteit hiervan, rapporteer dit dan.

Een kleine moeite, maar wel één waarmee je veel leed kan besparen. Zowel voor de persoon wiens identiteit gestolen is als voor de slachtoffers die ermee gemaakt worden.